Tốc độ màn trập là gì? Có ý nghĩa gì trong việc chụp ảnh?

Tốc độ màn trập là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh. Vậy tốc độ màn trập là gì? Tại sao nó lại quan trọng? Hãy cùng Điện máy XANH tìm hiểu nhé.

1 Tốc độ màn trập là gì?

Trước tiên, hãy tìm hiểu khái niệm về màn trập. Màn trập hay còn gọi là cửa trập, là lớp màn hình bằng kim loại được đặt trước cảm biến. Nó là bộ phận rất quan trọng của máy ảnh, giúp điều tiết lượng ánh sáng đến bộ cảm biến.

Trong những máy ảnh Mirrorless thì màn trập luôn luôn mở cho đến khi nào bạn bấm nút chụp. Còn đối với những chiếc máy ảnh DSLR thì bạn sẽ khó thấy màn trập hơn do cảm biến của máy ảnh nằm phía trên gương lật.

Tốc độ màn trập là khoảng thời gian màn trập mở ra để cho ánh sáng chiếu qua thấu kính đi vào cảm biến. Nó mô tả tốc độ nhanh hay chậm của màn trập khi mở ra, là lượng thời gian chính xác (hay còn gọi là thời gian phơi sáng) mà máy ảnh của bạn ghi lại hình ảnh.

2 Đo tốc độ màn trập như thế nào?

Tốc độ màn chập được đo bằng giây hoặc một phần của giây, thể hiện dưới dạng phân số, mẫu số càng lớn thì tốc độ càng nhanh.

Các máy ảnh DSLR hay máy ảnh Mirrorless ngày nay có thể xử lý tốc độ màn trập lên đến 1/4000 giây, thậm chí một số máy ảnh cao cấp có thể xử lý đến 1/8000 giây hoặc nhanh hơn nữa.

Tốc độ màn trập dài nhất thường được cài đặt là 1/30 giây với hầu hết mọi máy ảnh. Tất nhiên bạn có thể chỉnh tốc độ màn trập dài hơn nếu cần.

3 Tốc độ màn trập ảnh hưởng gì đến khả năng phơi sáng?

Tốc độ màn trập ảnh hưởng tới lượng ánh sáng đi vào cảm biến, ảnh hưởng đến khả năng phơi sáng cũng như độ sáng của hình ảnh.

• Nếu bạn sử dụng tốc độ màn trập chậm, cảm biến máy ảnh sẽ thu được nhiều ánh sáng và ảnh thu được sẽ sáng hơn.
• Nếu bạn sử dụng tốc độ màn trập nhanh, cảm biến máy ảnh chỉ tiếp xúc được với một lượng nhỏ ánh sáng dẫn tới ảnh bị tối hơn.

Ví dụ: Trong một ngày nhiều nắng, nhiều ánh sáng thì bạn sử dụng tốc độ màn chập nhanh để bức ảnh không bị phơi sáng quá nhiều. Ngược lại, trong điều kiện thiếu ánh sáng, sử dụng tốc độ màn trập chậm giúp thu nhiều ánh sáng, ảnh chụp sẽ sáng hơn.

Tốc độ màn trập,  khẩu độ và ISO là những yếu tố quang trọng để tạo ra một bức ảnh đẹp. Trong đó tốc độ màn chập chịu trách nhiệm chính cho độ sáng của bức ảnh, tạo hiệu ứng mờ hoặc đóng băng di chuyển. 

Tốc độ màn chập nhanh thường từ 1/125 giây trở xuống (mẫu số càng lớn, tốc độ càng nhanh). Tốc độ màn trập nhanh sẽ tạo ra hiệu ứng đóng băng chuyển động. Hiệu ứng này thường được chụp các chủ thể di chuyển nhanh một cách rõ nét, không bị mờ.

Tốc độ màn trập từ khoảng 1/100 giây cho đến 1 giây được gọi là tương đối chậm. Tốc độ màn trập chậm thường được sử dụng để chụp ảnh dải ngân hà hoặc các vật thể khác vào ban đêm hoặc trong môi trường tối có chân máy. 

Tốc độ màn trập dài thường là hơn 1 giây, thường chụp trong điều kiện thiếu sáng. Ngoài ra điều này tạo ra hiệu ứng làm chuyển động mờ, thường được dùng trong quảng cáo về xe máy hoặc ô tô để mang lại cảm giác chuyển động cho các bức ảnh. 

Tốc độ màn trập nhanh, chậm hay dài sẽ tạo ra các hiệu ứng kèm theo tuỳ vào mục đích của chúng ta chọn.

4 Tốc độ màn trập được hiển thị ở đâu trên máy ảnh?

Mặc dù hầu hết tốc độ màn trập là phân số của một giây, để tiết kiệm không gian các máy ảnh đều bỏ qua phân số – vì vậy 1/800 được viết là 800. Khi tốc độ màn trập lớn hơn 1 giây nó sẽ thêm ký hiệu ngoặc kép. 

Đối với những máy có màn hình LCD thì tốc độ màn trập thường được nằm ở góc trên cùng bên trái của màn hình LCD. Nếu máy ảnh bạn dùng không có màn hình LCD trên cùng thì bạn có thể nhìn qua khung ngắm, bạn sẽ thấy tốc độ màn trập ở phía dưới bên trái.

Còn máy ảnh bạn không có màn hình LCD cũng không có kính ngắm, giống nhiều máy ảnh không gương lật – máy ảnh Mirrorless, bạn có thể thấy tốc độ màn trập của mình chỉ bằng cách nhìn vào màn hình phía sau.

Nếu bạn vẫn không thể tìm thấy tốc độ màn trập, hãy đặt máy ảnh của bạn ở chế độ ưu tiên khẩu độ ưu tiên và đảm bảo rằng bạn đã tắt chức năng tự động ISO. Sau đó, bắt đầu cầm máy ảnh của bạn quay xung quanh từ vùng tối đến vùng sáng. Con số thay đổi thì đó là tốc độ màn trập của bạn.

5 Cách thiết lập tốc độ màn trập trong từng chế độ

Hầu hết các máy ảnh đều có thể tự động chỉnh tốc độ màn trập theo điều kiện môi trường và chế độ chụp. Khi máy ảnh được đặt ở chế độ tự động thì tốc độ màn trập được chọn bởi máy. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể cài đặt tốc độ màn trập theo cách thủ công nếu cần:

• Ở chế độ thủ công cho phép người chụp kiểm soát được tốc độ màn trập, khẩu độ và ISO, dành cho những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, có thể tùy chỉnh các thông số này trong từng tình huống chụp ảnh.
• Chế độ ưu tiên màn trập cho phép bạn đặt tốc độ màn trập theo từng chế độ, trong khi đó máy ảnh sẽ điều chỉnh các thông số còn lại. Chế độ ưu tiên màn trập được hiển thị trên mặt số chế độ máy ảnh bằng ký hiệu S hoặc Tv (đối với Canon và Pentax). Ở chế độ đó, bằng cách xoay bánh xe điều kiển ở phía sau bên phải máy ảnh gần ngón cái của bạn, bạn sẽ điều chỉnh được tốc độ màn trập theo ý muốn của mình.​

Ở hai chế độ này bạn có thể chọn đặt ISO thủ công hoặc tự động.

Ngoài ra, có máy ảnh cho phép bạn chụp ở chế độ “Bulb”, cho phép giữ nguyên vị trí màn trập mở khi bấm chụp và chỉ đóng khi nút bấm chụp được thả ra. Tốc độ màn trập khi đó dựa vào việc người giữ nút chậm lâu hay mau. Ở chế độ này, rung lắc là đều khó tránh khỏi, nên phải gắn máy ảnh lên chân máy hoặc đặt máy ảnh lên bề mặt cố định nào đó, thậm chí là phải sử dụng một phụ kiện bấm máy bên ngoài (remote hoặc dây bấm mềm).

Trong hầu hết các trường hợp, Điện máy XANH khuyên bạn hãy để máy ảnh chọn tốc độ màn trập cho chính xác để có thể được những bức ảnh đẹp.

6 Cách thay đổi tốc độ màn trập cho các hiệu ứng sáng tạo

Bằng cách sử dụng tốc độ màn trập rất dài hoặc rất chậm, bạn có thể áp dụng một số điều thú vị vào ảnh chụp. Điều này là hoàn hảo để tạo ra những bức ảnh đặc sắc, thu hút người xem.

Với tốc độ màn trập nhanh, bạn có thể chụp được một số chuyển động tuyệt đẹp, chẳng hạn như chim đang bay hay vận động viên đang thi đấu. Những bức ảnh này thường đòi hỏi nhiều trải nghiệm và mắc nhiều sai sót, nhưng chúng sẽ thực sự rất đẹp khi bạn chụp thành thạo.

Tốc độ màn trập chậm cho phép bạn khám phá rất nhiều cách sáng tạo để chụp ảnh. Tốc độ màn trập chậm có thể nắm bắt các chuyển động theo những cách ấn tượng: chụp phơi sáng đường phố, light painting (vẽ tranh bằng ánh sáng), star trails (sao chạy).

Những hiệu ứng thú vị mà bạn có thể tạo ra bằng cách thay đổi tốc độ màn trập là không giới hạn. Đừng bao giờ ngại trải nghiệm những điều mới, đôi khi chính điều đó sẽ cho bạn một cách nhìn khác thú vị hơn sau mỗi bức ảnh chụp.

Cách tốt nhất để tìm hiểu màn trập là chuyển máy ảnh sang chế độ chụp bằng tay hay ưu tiên màn trập.

Tốc độ màn trập là yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh. Hiểu được tốc độ màn trập là gì thì chúng ta giải quyết được một số vấn đề ảnh khác nhau và mở ra khả năng sáng tạo mới.

Xem thêm:

• Zoom quang học và zoom kỹ thuật số là gì? Có gì khác nhau?
• Độ sâu trường ảnh là gì? Cách thiết lập để chụp ảnh đẹp nhất?